Jeotermal Enerji ve Derin Kuyu Sondajları

8 Dakika Okuma

JEOTERMAL VE JEOTERMAL ENERJİ NEDİR?

Jeotermal sözcüğü; İngilizce ’deki “yer” anlamına gelen “geo” ve “ısı” anlamına gelen “thermal” anlamına gelen kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşan bir terimdir. Jeotermal kelimesinin Türkçe ’deki karşılığını yer ısısı/ yer enerjisi olarak ifade edilir. Yani yerin alt kısmındaki derinliklerde olan tabakalar içinde birikmiş olan ısı enerjisinin akışkanlarca taşınarak birikimler vasıtasıyla depolanması ile oluşmuş sıcak su, buhar ve kuru buhara jeotermal kaynak denilmektedir. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmeyen, ucuz, güvenilirlik düzeyi yüksek, çevre dostu olan bir birincil enerji kaynağıdır.

JEOTERMAL ENERJİ NASIL OLUŞUR?

Kar ve yağmur yağması sebebiyle yeryüzüne ulaşan sular, yer kabuğundaki çatlaklardan sızarak magmanın ısıttığı kayalara ulaşırlar. Yeraltından çıkan sıcak su ise buhar türbinleri vasıtası ile elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Ortaya çıkan bu enerjiye jeotermal enerji denilmektedir.

JEOTERMAL ENERJİNİN KULLANIM SAHALARI NELERDİR?

Elektrik enerjisi üretiminde,
Merkezi ısıtma, merkezi soğutma, sera ısıtması vb. ısıtma/soğutma uygulamalarında,
Proses ısısı temini, kurutma işlemleri gibi endüstriyel amaçlı kullanımlarda,
Hidrojen, gübre, karbondioksit, lityum, ağır su gibi kimyasal maddelerin ve minerallerin üretiminde,
Termal turizmde kaplıca amaçlı kullanımlarında,
Düşük sıcaklıklarda (30 °C’ye kadar) kültür balıkçılığında,
Mineraller içeren içme suyu üretimi gibi uygulama ve değerlendirme alanlarında kullanımaktadır.

JEOTERMAL ENERJİNİN ARTI YÖNLERİ NELERDİR?

Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağı olmasıdır.
Konutlarda, tarımda, endüstride, sera ısıtması gibi ısıl uygulamalarda kullanılabilmektedir.
Rüzgar, yağmur veya güneş gibi meteorolojik olaylardan etkilenmemektedir.
Jeotermal enerjinin elde edilmesi maliyeti az ve güvenlidir. Ayrıca diğer enerji kaynaklarının üretiminin aksine daha az tesis alanına ihtiyaç duyulur.
Enerji üretimi esnasında herhangi bir fosil yakıt tüketimine neden olmamaktadır.

JEOTERMAL ENERJİNİN EKSİ YÖNLERİ NELERDİR?

Jeotermal enerjinin birçok avantajı olsa dahi, dezavantajları bulunmaktadır. Jeotermal enerjinin bazı dezavantajları da şunlardır:

Düşük miktarlarda hidrojen sülfür salımı olması,
Jeotermal kaynaklara sahip bölgelerin zamanla etkinliğini yitirmesi gibi örnekler vermek mümkündür.

TÜRKİYE’DE JEOTERMAL ENERJİ POTANSİYELİ

Jeotermal enerji, yenilenebilir, temiz, maliyeti düşük ve çevre dostu olan yeraltı kaynağıdır. Ülkemiz coğrafi konumu itibarı ile aktif bir tektonik kuşak üzerinde yer aldığı için jeotermal açıdan dünya ülkeleri arasında zengin bir konumdadır. Ülkemizin her tarafında yayılmış yaklaşık 1.000 adet doğal çıkış şeklinde değişik sıcaklıklarda jeotermal enerji kaynaklar mevcuttur. Ülkemizin jeotermal potansiyeli oldukça yüksek olup potansiyel oluşturan alanların %78'i Batı Anadolu'da, Doğu Anadolu'da ve %1'i, Marmara Bölgesi’nde, %5'i, İç Anadolu'da, %16’sı diğer bölgelerde yer almaktadır.

z Jeotermal kaynaklar genel bir kullanım alanına sahiptirler. Bugün için Türkiye’de elde edilen jeotermal enerji vasıtasıyla elektrik üretimi, ısıtma (sera ve konut), termal ve sağlık turizmi (kaplıcalar), endüstriyel mineral çıktısı, balıkçılık sektörü, kurutmacılık işlemleri için vb. gibi alanlarda jeotermal kaynaklardan yararlanılmaktadır.

DÜNYA BULUNAN JEOTERMAL ENERJİNİN KURULU GÜCÜ MİKTARI NEDİR?

Jeotermal enerji vasıtasıyla elektrik üretiminde ilk 5 ülke; ABD, Filipinler, Endonezya, Türkiye ve Yeni Zelanda’dır.

DERİN KUYU NEDİR, DERİN KUYU SONDAJI İŞLEMLERİ NASIL YAPILIR?

Derin kuyu su sondajı ise tesislerin, konutların ve tarlaların su ihtiyacını yeraltı suyundan karşılamak amacı ile yapılan kuyu açılması ile birlikte yeraltı sularını kullanabilmek için yapılan çalışmalara su sondaj işlemi denir.

İhtiyaçlar göz önünde bulundurularak istenilen çapta büyük matkaplar kullanılarak sondaj işlemine başlanır. Delme işlemi tamamlandıktan sonra ekipmanlar (matkap, tij, ağırlık vs.) kuyudan çıkartılır. Daha sonra istenilen çaptaki kapalı ve flitreli borular kuyunun projesine göre yapılır. Borular ile kuyu cidarı arasında yıkanmış ve elenmiş temiz çakıl taşlarıyla doldurulduktan sonra, kuyu kompresör (hava) ile berrak su gelene kadar temizlenir. Kuyu açığa çıkmasıyla birlikte kuyu üzeri betonu hazırlanır ve su pompası indirildikten sonra işlem tamamlanır.