9 Dakika Okuma
Dünya ve bilim tarihi bir anlamda büyük insanların tarihi anlamına gelmektedir. Faraday, Einstein, Galileo, Darwin, Newton gibi insanlar bilimin baş yaratıcılarıdır. Bu bilim adamlarından başka, ismi çok bilinmeyen James Clerk Maxwell’in bilim tarihindeki yeri de çok önemlidir. Maxwell çok genç olmasını rağmen 25 yaşında profesör oldu. Faraday ve birkaç bilim adamı tarafından oluşturulan klasik elektromanyetizma teorisini matematiksel olarak tanımladı. Matematiksel tanımları denklemler haline getirmesi sonucu meşhur Maxwell Denklemlerini oluşturdu. Önemli keşif ve icatlar yaptı. Radyo ve televizyon gibi cihazların keşfine yön veren elektromanyetik ve ışık alanlarındaki çığır açan atılımları, renk bileşimleri ile Satürn gezegeninin halkaları kompozisyonunu çalışmaları, gazların kinetik teorisi ile enerji korunum ilişkisi üzerine olan katkıları en önemli çalışmaları arasında gösterilebilir.
MAXWELL’İN GENÇLİK YILLARI
Teorik fizikçi J. C. Maxwell, 13 Haziran 1831’de İskoçya’nın Edinburgh şehrinde dünyaya geldi. İlk eğitimini bu şehirde aldı. Daha sonra Edinburgh ve Cambridge Üniversitelerinde eğitim gördü. Kendine has ilgileri ve bağımsız düşünme kabiliyetiyle dikkat çeken bir çocuk olan Maxwell, ilk bilimsel makalesini henüz 14 yaşındayken yazdı. Bilimsel deney ve çalışmalarını gerçekleştirdiği alanı matematiksel fizik olarak adlandırıyordu. Ayrıca babasının imkanları sayesinde Edinburgh Gözlemevi’ni ziyaret ederek gezegen ve yıldızların hareketlerini gözledi.
1860 yılından 1965 yılına kadar Londra’da yaşadı. 1871 yılında tekrar Cambridge’e geri döndü. 1874 yılında Cavendish Laboratuvarı’nın kuruluşunda ve tasarımında yer aldı ve laboratuvarın ilk fizik profesörü oldu. Bu yıllarda çalışma ve araştırmalarını gökbilim ve matematiksel fizik gibi konularda yaptı.
Maxwell ’in 1873 yılında geliştirdiği Maxwell Denklemlerinden etkilenen Albert Einstein, görelilik kuramı üzerine çalışmasını yaptı. Ayrıca yine Einstein, Özel görelilik kuramı çalışmalarını Maxwell Denklemleri ’ne borçludur.
Newton’un “yerçekimi yasası” modelinde, değişik ebattaki kütlesel cisimlerin elektrik yükleri birbirini etkilediği temel varsayımdı. Faraday konuyu bir adım daha ileriye taşıyarak elektrik yüklerinin çevrelerini de etkilediği tezini ortaya attı. Bunun sonucunda “elektromanyetik güç alanı” kavramı oluştu. Faraday için bu alan evrende diğer fiziksel nesnelerden bağımsız olan kendine has bir gerçeklikti. Faraday değişen manyetik alanın bir iletkende elektrik elde ettiğini tespit etti. Bu tespiti “elektromanyetik indüksiyon” diye tanımladı. Faraday’ın deney ve çalışmalarından etkilenen Maxwell, daha ileri giderek, söz konusu bu etkinin hem iletkende hem de uzayda da oluştuğunu tespit etti. Ayrıca değişen elektrik alanın manyetizma elde ettiğini buldu.
MAXWELL DENKLEMLERİ
Maxwell ışığın yapısını uzayda dalgasal ilerleyen titreşimli bir elektromanyetik alan olarak tanımlıyordu. Maxwell’e göre farklı titreşim frekansıyla ilerleyen, farklı renklerden oluşan ışık elektromanyetik titreşimler skalasındaki olaylardan biri olmalıydı. Işıktan başka elektromanyetik radyasyon formlarının varlığı savundu. Maxwell’in savlarını Hertz’in düşük frekanslı radyo dalgaları ile Röntgen’in yüksek frekanslı X-ışınları doğruladı. Maxwell ışığın tüm özelliklerini dalgalarla açıklayan matematiksel kuramı oluşturdu. Modern elektromanyetik kuramın özünü; Maxwell’in formüle ettiği “vektör analizi” olarak adlandırılan matematiksel teknik ile çok sayıda olayın dahil olduğu ve “Maxwell Denklemleri” diye bilinen dört denklem oluşturur. Bu denklemler;
Maxwell 1865 yılında, bu denklemleri Elektromanyetik Alanın Dinamik Teorisi (A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field) adı altında yayınladı.
MAXWELL’İN BAZI BULUŞLARI
Clerk Maxwell’in bilime yaptığı katkılardan dolayı, 1987 yılında dünyanın en büyük astronomik teleskobuna onun ismi verilmiştir. James Clerk Maxwell Teleskobu (JCMT) Hawaii’deki Mauna Kea Gözlemevi’nde olup, 15 metre çapında ve 4092 metre yüksekliktedir.
1879 yılında James Clerk Maxwell’in sağlığı bozuldu ve ardından Cambridge’e döndü. Burada kısa süren hastalığının ardından henüz 48 yaşındayken 5 Kasım 1879’da öldü.
KAYNAKLAR
https://sarkac.org/2019/04/maxwellin-bilim-tarihindeki-yeri/
Cemal Yıldırım, Bilimin Öncüleri, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, Kasım 2007, 24. Baskı, s.153
https://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/james-clerk-maxwell/15242#ad-image-0
https://www.evrenbilim.com/james-clerk-maxwell/
İlginizi çekebilecekler diğer içerikler
Temiz, güvenilir, yenilenebilir, sürdürülebilir… Bir elektrikten beklentimiz eskiden bu kadar “çevreci” değildi belki ama…
6 Dakika Okuma
7 Dakika Okuma
8 Dakika Okuma
6 Dakika Okuma
5 Dakika Okuma
9 Dakika Okuma
6 Dakika Okuma
7 Dakika Okuma
13 Dakika Okuma