Nikola Tesla ve Thomas Edison Arasında Geçen Akım Rekabeti

8 Dakika Okuma

Bilim tarihinin belki de görebileceği en büyük ve popüler rekabet… Alternatif akım (AC) mı? Doğru akım (DC) mı? Tüm dünyanın yüzyıllardır tartıştığı ve adına “akım savaşları” da denen bu rekabetten bahsedelim.

Edison ve Tesla’nın İlk Teması

Nikola Tesla tarihler 1884'ü gösterdiğinde genç bir bilim insanıydı. Salzburg’da çalışmalarına destek alamayınca New York'a geldi ve dönemin en çok konuşulan mühendisi Thomas Edison’un, Edison Machine Works şirketinde işe başladı. Edison, dinamolar üreten bu zeka pırıltısının çalışkanlığı ve ustalığından etkilenmişti. Edison, Tesla'ya DC dinamolarını geliştireceği tasarım için 50.000 dolar ödeyeceğinin sözünü vermişti. Aylarca süren deneyler ve hassas çalışmaların ardından, Tesla bir çözüm sundu ve vaat edilen parayı istedi. Fakat Edison bu talebi görmezden geldi. Parasını alamayan Tesla, 6 ay süren bu çalışmayı sona erdirdi. Daha sonra Edison’un şu sözleri sarf ettiği söylenir: “Tesla... Sen Amerikan mizahından anlamıyorsun.”. Öte yandan Edison'u merkezine alan makaleler Tesla'nın AC patentlerini Edison'a 50.000 dolara satmaya çalıştığını, bunun üzerine Edison'un gülerek bu teklifi reddettiğini belirtiyor.

Tesla’nın Kendi Şirketini Tüm Başarısızlıklara Rağmen Kurması

Edison’un şirketleri nam salmaya devam ederken Nikola Tesla, eğrilmiş talihini doğrultmaya çalışıyordu. Önce Robert Lane ve Benjamin Vail adlı iki yatırımcıyla anlaştı ve ilk şirketi olan Tesla Electric Light and Manufacturing Company’i kurdu. Tesla bu şirketinde alternatif akım donanımları ve elektrik iletkenleri çalışmaları yapsa da yatırımcılar bu çalışmalara sıcak bakmadı ve Tesla’yı yüz üstü bıraktılar. Söylentilere göre bunun sebeplerinden biri de yatırımcıların Edison’la sonradan bir şekilde anlaşmış olmasıydı. Tesla kariyerinin en kötü zamanlarını yaşarken pes etmedi ve bu kez Alfred S. Brown ve avukat Charles F. Peck ile Manhattan’da Tesla Electric Company’yi kurdular. Tesla’nın Edison ile aşık atacağı dönem resmen başlamış oldu. Özellikle kimsenin ihtimal vermediği ve Edison’un küçümsediği alternatif akımın beklenmedik süksesi “akım savaşlarını” bir nevi başlatmıştı.

AC-DC Kelimenin Diğer Anlamıyla Tesla-Edison Savaşı Başlamıştı

Alternatif akım, Edison’un öncülüğünü yaptığı doğru akımı yakalamış hatta birçok insanın ilk tercihi olmaya başlamıştı. Edison’un küçümsediği sorun artık boyunu aşıyordu ve bir şeyler yapması gerekiyordu. Thomas Edison, elektrik akımının bir yönde sabit bir şekilde aktığını söylerken, Tesla ve Westinghouse akımın sürekli olarak değiştiğini söylüyordu. Tesla cephesinin eli ise biraz daha güçlüydü. Edison’un şirketinde çalışırken DC jeneratörlerinin geliştirilmesinde yardımcı olması, sisteme tam anlamıyla hakim olması onun en büyük artılarındandı. Daha sonra AC teknolojisini kullanarak geliştirdiği birkaç patenti oldu ama bu patentleri Westinghouse’a sattı.

Fakat Tesla’nın elindeki koz tüm insanları ilgilendiren türdendi: ucuzluk. Alternatif akım doğru akıma göre daha ucuzdu. Bu yüzden doğru akım tüketici gözünde kan kaybediyordu. Genelde yeni olanın daha pahalı olması gerekirken, Tesla mühendislikten sıyrılıp girişimci yönünü ortaya koyarak bu ucuzlukla fark yaratmıştı.

Kampanya Uğruna Katledilen Fil Topsy ve Nice Hayvanlar

Ucuzluk Edison’a kan kaybettiriyordu. Bir an önce bir şeyler yapmak isteyen Edison, bu kez karalama kampanyasına başladı. AC’nin zararlı olduğunu göstermek isteyen Edison, her yere ilan verdi ve meydanda bir sirk fili olan Topsy’e 6600 voltluk alternatif akım kaynaklı elektrik verilmesini istedi. Elektriğe dayanamayan Topsy, kısa süre içinde hayata gözlerine yumdu. Edison’un amacı AC’nin zararlı ve ölümcül olduğunu göstermeye çalışmaktı. Topsy’nin ardından birkaç hayvan da bu şekilde öldürüldü. Fakat Edison’un bu çabaları işe yaramadı. Westinghouse, 1893’de Şikago’da düzenlenen Dünya Fuarı’nın elektrik sağlayıcısı oldu. Bu mağlubiyet eski halk kahramanı yeni iş adamı Edison’u en sonunda durdurabilmişti. Ayrıca Niagara Şelalesi'ndeki bir hidroelektrik santrali için alternatif akım jeneratörleri inşa etmek için önemli bir sözleşme imzalandı. Bu savaşın galibi alternatif akım, yani Tesla olmuştu.

Peki Bu Rekabet Bizlere Ne Kattı?

Her ne kadar savaşın galibi Tesla olsa da Edison’un büyük bir mühendis olduğu gerçeği değişmedi. Doğru akımla alternatif akımın birlikte sağladığı enerji bugün kullandığımız teknolojilerin temelini oluşturuyor. İzlediğimiz televizyona her ne kadar elektrik alternatif akımla gitse de görüntüye dönüşmesinde doğru akımın payı var. Cihazlarımıza gelen elektrik alternatif akım olsa da, bunu dönüştürüp hizmete dönüştüren doğru akımdı. Kısaca bu rekabeti Tesla kazanmış gibi görünse de sonuçları tüm insanlık adına yararlıydı.

Kaynaklar:

https://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/tesla-vs-edison-akim-savaslari/6836

https://bilimvegelecek.com.tr/index.php/2018/08/04/edison-tesla-elektrik-akim-savaslari/

https://evrimagaci.org/tesla-edisona-karsi-iki-devin-carpismasi-4125

İlginizi çekebilecekler diğer içerikler